این مرحله نخستین و ابتدایی‌ترین مرحله در طراحی معماری است که در آن ایده‌های اولیه برای یک پروژه معماری شکل می‌گیرد. در این مرحله:
– شناسایی نیازهای پروژه: تحلیل نیازهای فنی، اقتصادی، محیطی و زیبایی‌شناختی پروژه انجام می‌شود. این نیازها ممکن است شامل کاربری ساختمان، تعداد طبقات، نوع فضاها و نیازهای خاص (مانند فضاهای درمانی، آموزشی یا تجاری) باشد.
– پیشنهاد ایده‌های اولیه: طراحی‌های مفهومی، شامل دیاگرام‌ها، طرح‌های اولیه و افکار اولیه برای ساختار کلی پروژه مطرح می‌شود.
– تحلیل سایت: بررسی ویژگی‌های زمین، نظیر تابش نور، وزش باد، منظر و جهت‌گیری سایت انجام می‌شود تا بر اساس آن طراحی اولیه برای حداکثر استفاده از مزایای طبیعی مانند نور طبیعی، تهویه و دید به محیط بیرون صورت گیرد.
– ایده‌پردازی فضا و فرم: معماری به عنوان یک هنر و علم، نیاز به ایجاد فرمی جذاب و عملکردی دارد که نه تنها به نیازهای کاربران پاسخ دهد، بلکه با محیط نیز هماهنگ باشد.
در این مرحله، طراحی از حالت مفهومی به طراحی دقیق‌تر و عملی‌تر منتقل می‌شود. این بخش شامل:
– طراحی فضاهای داخلی و خارجی: بر اساس نیازهای عملکردی و زیباشناختی، فضاهای مختلفی مثل اتاق‌ها، سالن‌ها، آشپزخانه، سرویس‌های بهداشتی و دیگر بخش‌های ساختمان طراحی می‌شوند.
– طراحی نما: در طراحی نما، توجه به ارتباط ساختمان با محیط و تأثیرات بصری و زیبایی‌شناختی مهم است. این بخش شامل انتخاب مواد و متریال، رنگ‌ها و ابعاد برای نمای بیرونی ساختمان است.
– طراحی ارگونومیک: استفاده بهینه از فضا با توجه به ویژگی‌های انسانی مانند راحتی حرکت، دسترسی آسان و استفاده بهینه از هر فضا.
– مدیریت نور، تهویه و دسترسی: در طراحی باید به ورود نور طبیعی، تهویه مناسب فضاها، دسترسی به فضاها و مسیرهای رفت‌وآمد توجه ویژه‌ای شود.
طراحی فاز یک، شامل مراحل اولیه‌تر طراحی است که در آن ایده‌های کلی و ابتدایی طرح به صورت دقیق‌تر آماده می‌شود:
– نقشه‌های اولیه: در این مرحله، نقشه‌هایی مانند پلان‌ها، مقاطع و نماهای اولیه ساختمان طراحی می‌شود.
– استراتژی‌های اولیه: استراتژی‌های مقاوم‌سازی، مدیریت انرژی، دسترسی و دیگر مسائل عملکردی طرح تدوین می‌شود.
– مدل‌های سه‌بعدی اولیه: برای نمایش بهتر ایده‌ها به کارفرما و ایجاد یک دید کلی از پروژه، مدل‌های اولیه سه‌بعدی ساخته می‌شود.
– هماهنگی اولیه با ضوابط: بررسی تطابق طرح با مقررات شهرداری، ضوابط ملی ساختمان و نیازهای قانونی صورت می‌گیرد.
در فاز دو، طراحی به دقت بیشتری می‌رسد و تمام جزئیات اجرایی برای ساخت پروژه آماده می‌شود:
– نقشه‌های اجرایی دقیق: نقشه‌های معماری به همراه جزئیات اجرایی تهیه می‌شود. این شامل تمامی ابعاد، اندازه‌ها و جزییات فنی است که باید در طول ساخت دقیقاً پیاده‌سازی شود.
– طراحی سازه‌ها: طراحی اجزای سازه‌ای ساختمان (مثل پی، ستون‌ها، سقف‌ها) و هماهنگی با مهندسان سازه انجام می‌شود.
– طراحی سیستم‌های تاسیساتی: در این مرحله، طرح‌های مربوط به سیستم‌های برق، لوله‌کشی، فاضلاب و تهویه بر اساس نیازهای ساختمان و هماهنگی با طراحی معماری تکمیل می‌شود.
– انتخاب و تایید مصالح: در فاز دو، مواد و مصالح مورد نیاز برای ساختمان انتخاب و تایید می‌شود تا با سایر جزئیات طرح هماهنگی داشته باشند.
در این بخش، نقشه‌های دقیق و جزییات اجرایی برای پیمانکاران تهیه می‌شود:
– نقشه‌های اجرایی ساختمان: شامل پلان‌ها، مقاطع و نماهای نهایی است که باید طبق آن عملیات ساخت انجام شود.
– جزئیات اجرایی: در این بخش، جزییات دقیق مانند نحوه اتصال اجزای مختلف، نحوه نصب درها و پنجره‌ها، نوع مواد و مصالح و نحوه اجرای سیستم‌های تاسیساتی مشخص می‌شود.
– مدیریت هماهنگی با تیم‌های مختلف: معماری باید با مهندسان سازه، برق و مکانیک هماهنگ باشد تا طراحی‌های مختلف با هم هم‌راستا باشند.
– مدیریت زمان‌بندی: در این مرحله، زمان‌بندی دقیق پروژه و فازهای مختلف طراحی و ساخت تنظیم می‌شود.
– نظارت بر فرآیند ساخت: معماری نقش کلیدی در نظارت بر اجرای دقیق طرح‌های معماری دارد. این نظارت شامل ارزیابی کیفیت اجرای ساختمان، هماهنگی با پیمانکاران، مدیریت تغییرات و هماهنگی با کارفرما می‌شود.
– بازرسی و کنترل کیفیت: توجه به کیفیت مصالح و روش‌های اجرایی برای رسیدن به استانداردهای مورد نظر از وظایف مهم این بخش است.
– دکوراسیون داخلی: طراحی فضاهای داخلی شامل چیدمان مبلمان، رنگ‌ها، انتخاب متریال‌های داخلی مانند کف‌پوش‌ها، دیوارپوش‌ها و سقف‌ها انجام می‌شود.
– انتخاب و طراحی سیستم‌های داخلی: مثل نورپردازی داخلی، سیستم‌های صوتی و تصویری و دیگر تجهیزات ضروری.
– توجه به کاربری فضا: طراحی داخلی باید متناسب با نوع کاربری فضا (مسکونی، تجاری، اداری) باشد و راحتی و کارایی را در اولویت قرار دهد.
– طراحی فضای سبز: این بخش شامل طراحی باغ‌ها، پارک‌ها، حیاط‌ها و محوطه‌های بیرونی ساختمان است.
– استفاده از المان‌های طبیعی: طراحی از گیاهان، آب‌نماها، مسیرهای پیاده‌روی، و دیگر المان‌های طبیعی برای زیباسازی و بهبود کیفیت محیطی اطراف ساختمان.
– آبیاری و جمع‌آوری آب باران: طراحی سیستم‌های آبیاری هوشمند و سیستم‌های جمع‌آوری آب باران برای بهره‌برداری بهینه از منابع آب.
– انتخاب مصالح متناسب با شرایط محیطی: انتخاب مصالح با توجه به ویژگی‌های اقلیمی و جغرافیایی، مثل مصالح مقاوم در برابر رطوبت، گرما و سرمای شدید.
– جزئیات فنی مصالح: بررسی جزئیات فنی مصالح مانند مقاومت، دوام، راحتی نگهداری و زیبایی‌شناسی آن‌ها.
– نظارت بر ساخت: معماری در این مرحله به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر روند ساخت پروژه نظارت می‌کند تا اطمینان حاصل شود که ساخت بر اساس نقشه‌های اجرایی و استانداردهای مورد نظر پیش می‌رود.
– بازرسی‌های کیفی: تضمین کیفیت ساخت از طریق بررسی دقیق مصالح، روش‌های اجرایی، و تطابق پروژه با مشخصات فنی. – حل مشکلات اجرایی: در صورت بروز تغییرات یا مشکلات در روند ساخت، معماری به هماهنگی و حل آن‌ها می‌پردازد.
– طراحی پایدار: معماری باید به جنبه‌های زیست‌محیطی توجه داشته باشد. طراحی سبز شامل استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر، کاهش مصرف انرژی و توجه به اقلیم و وضعیت محیطی ساختمان است.
– انتخاب مصالح سبز: انتخاب مواد و مصالح با کمترین اثرات منفی بر محیط زیست و دارای طول عمر بالا.
– سیستم‌های بازیافت: طراحی سیستم‌های برای بازیافت و استفاده مجدد از منابع، نظیر سیستم‌های جمع‌آوری آب باران یا استفاده از پنل‌های خورشیدی.
